Món bánh cổ truyền lâu đời, được làm từ bàn tay khéo léo, tỉ mỉ của người dân làng Xuân Cầu đã nhuộm thắm không khí Tết. Tuy nhiên, loại bánh này đã vắng bóng trên thị trường, rất khó mua đó là bánh Xuân Cầu.
Xưa làng Tân Kiều người ta thường gọi là Hoa Kiều, sau đọc là thành Hoa Cau. Nhưng do kỵ húy dưới thời Thiệu Trị nên dân gian đọc nhầm thành Huê Cầu, sau thành Xuân Cầu. Nơi đây có đặc sản bánh béo, cũng chính là bánh Xuân Cầu.
Theo nhà văn Vũ Bằng trong Món ngon Hà Nội “Ngày Tết, người dân khắp miền Bắc mua bánh đó, và từ sáng mùng một, nhà nào cũng chiên vài đĩa để ăn trước”.
Bánh Xuân Cầu: Món ăn xưa đã thất truyền
Bánh Xuân Cầu, một loại bánh ngày Tết cổ truyền, được làm khá công phu và phức tạp. Mặc dù khi chín, chúng là những miếng bánh nhiều màu sắc xếp cạnh nhau, tưởng chừng như đơn giản nhưng các bước để làm món bánh này lại không hề đơn giản chút nào. Điều đó thể hiện ngay từ bước đầu tiên, tạo màu tự nhiên cho bánh.
Cũng giống như món mọc đậm đà trong ngày Tết xưa của người Hà Nội, bánh chưng ngày Tết cổ truyền được làm từ màu sắc tự nhiên, thể hiện sự rực rỡ của mùa xuân mới, thơm ngon và tốt cho sức khỏe. Màu từ các nguyên liệu tự nhiên không được tươi sáng như màu nhân tạo nên người làm bánh phải khéo léo pha các màu đậm nhạt.
Màu vàng của bánh có từ hoa ban, màu đỏ được nhuộm từ thịt gấc già, màu xanh của lá gừng và màu hồng chiết xuất từ rau dền đỏ. Màu tinh khiết sau khi chiết xuất sẽ được trộn với gạo nếp đã được ngâm kỹ và đãi sạch. Đem đồ chín lên rồi nghiền nhuyễn riêng từng thứ như cách làm bánh dày. Thái lát mỏng, sau đó cắt thành hình vuông hoặc hình tròn khoảng 2 ngón tay. Đem tất cả đi sấy khô. Mẹo để bánh Xuân Cầu khi chiên không bị nổ là trong quá trình trộn bột, người ta còn ngâm một ít đậu xanh hoặc gạo tẻ.
Bánh cốm ngon “khủng”
Nếu chưa ăn món bánh cổ truyền này, hãy nghe Vũ Bằng miêu tả để có thể hình dung: “Chiếc bánh vuông bằng hai ngón tay, mỏng như tờ giấy. Nhẹ nhàng thả vào chảo mỡ nóng, bánh nở ra. như một nụ hoa thủy tiên cười.”
Trong cảm nhận của nhà văn Vũ Ngọc Phan: “Bánh Huê Cầu là loại bánh làm bằng bột nếp, to bằng ba ngón tay, có màu vàng, xanh, đỏ, cho vào chảo mỡ đang sôi, bánh nở ra rất đẹp”.
Nếu như hoa thủy tiên mang vẻ đẹp thanh tao thì Vũ Bằng lại so sánh bánh chưng Xuân Cầu với vẻ đẹp rực rỡ, tươi trẻ. “Màu sắc xanh, đỏ, trắng, tím, vàng của từng chiếc bánh khi chưa chiên lên hơi nhạt nhưng khi chiên lên tươi rói”.
Nghe nói bánh này giống bánh phồng tôm bây giờ, thả vào dầu nóng là nổ. Nhưng bánh Xuân Cầu còn đặc biệt hơn thế, màu sắc tươi tắn giúp ta có cảm giác như đang đứng trước “núi hoa muôn màu”.
Bánh Xuân Cầu khi rán xong không ăn ngay mà để hơi nguội, rưới mật ong lên trên rồi ăn mới đạt “mục tiêu”. Nghe Vũ Bằng tả mà thấy thèm hương vị mùa xuân trong “một loại bánh ngọt ngọt, béo béo cứ nhạt đi mà trôi đến cuống họng là lại thơm”.
Cách ăn bánh Xuân Cầu ngon là rán bằng mỡ nên bánh có tên gọi khác là bánh mỡ. Ngoài ra, trước khi ăn, đợi bánh nguội một chút rồi đổ nước mật ong nấu thảo quả vào để có đúng vị. Đặc biệt không dùng đường trắng đã nấu chảy để rắc.
Món bánh truyền thống “điềm báo” sung túc, sung túc trong năm
Những món bánh, món bánh truyền thống trong ngày Tết xưa đều gửi gắm lời chúc bình an, đủ đầy, sung túc. Bành Xuân Cầu cũng không nằm ngoài hy vọng đó.
Những chiếc bánh được làm với ba màu xanh, đỏ, vàng rực rỡ như vậy thật ý nghĩa. Ông Phan cũng giới thiệu rằng: “Cánh huế cầu là của làng Xuân Cầu, Xuân Cầu thuộc Văn Giang, xưa thuộc Bắc Ninh, nay thuộc Hưng Yên, nhiều gia đình sẽ rán bánh vào sáng mùng một. Bánh nở nhiều thì năm mới đến, làm ăn phát đạt”. Bánh càng nở đều, màu sắc càng tươi thì chủ nhân càng phấn khởi, tin tưởng vào một năm mới thuận lợi sắp đến.
Chính vì vậy bánh Xuân Cầu xuất hiện trong những ngày Tết xưa không chỉ để thưởng thức hương vị quê nhà mà còn là một cách để dự đoán những điềm lành trong năm mới: cầu chúc cho mùa xuân được như ý.
