Tại hội thảo khoa học “Cơ chế, chính sách đối với vấn đề nhà ở xã hội TP.HCM dưới góc độ liên kết vùng” do Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM tổ chức sáng nay (2/12), các chuyên gia đã đưa ra nhiều quan điểm về vấn đề này. vai trò chủ đạo của nhà nước trong phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) đồng thời chỉ ra những cơ hội phát triển loại hình nhà ở này tại các đô thị và khu vực lân cận. ven TP.HCM, khi các tuyến giao thông trọng điểm như Vành đai 3, 4 được hình thành trong tương lai.
Nhà ở xã hội phải về tay Nhà nước
PGS. PGS.TS Trần Văn Khải, Giảng viên Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng cho biết, ở châu Âu, nguồn vốn đầu tư nhà ở xã hội chủ yếu từ ngân sách Nhà nước, cùng với ngân sách của các đơn vị sự nghiệp. Các khoản vay có thể có thời hạn thậm chí với lãi suất rất thấp. Nhiều quốc gia đã thành lập các cơ quan nhà nước chuyên trách để hỗ trợ hoạt động của các tổ chức phát triển nhà ở xã hội về tài chính, chính sách và công nghệ. Ngoài ra, một số quốc gia cũng có xu hướng muốn chuyển quyền sở hữu nhà ở xã hội từ Nhà nước sang các tổ chức phi lợi nhuận vì tính linh hoạt cao hơn.
PGS. PGS.TS Trần Văn Khải – Giảng viên trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng.
Ở Việt Nam, giai đoạn 1960 – 1990 là thời kỳ bao cấp. Tại Hà Nội, hình thức nhà ở xã hội được phát triển với tên gọi “nhà tập thể”, được phân phối cho các đối tượng đủ điều kiện sử dụng và trả tiền thuê nhà. Các khu tập thể lớn được xây dựng với quy mô từ 3 – 15 ha, với các dãy nhà cao từ 1 – 3 tầng. Hiện nay, Nhà nước dường như không còn đóng vai trò trung tâm trong đầu tư, xây dựng nhà ở xã hội như thời kỳ bao cấp hay ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển cao.
Theo PGS. PGS.TS Trần Văn Khải, Nhà nước phải có vai trò chủ đạo, nhà ở xã hội cần được đầu tư công. “Nhà nước phải có quỹ nhà trong tay để điều tiết tình hình nhà ở. Vì vậy, nhà ở xã hội phải thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và Nhà nước chỉ cho thuê chứ không được bán. Khi cần thiết do tình hình thay đổi, Nhà nước có thể chuyển khu nhà ở xã hội thành nhà ở thương mại với các biện pháp thiết kế linh hoạt”, theo PGS. PGS.TS Trần Văn Khải.
Liên kết vùng trong phát triển nhà ở xã hội
Theo KTS Thái Linh – chuyên gia đến từ Viện Quy hoạch xây dựng miền Nam, các đô thị giáp ranh TP.HCM thường xây dựng hệ thống chính sách riêng trong lĩnh vực nhà ở. Tuy nhiên, hiện nay đang triển khai quy hoạch vùng nên các địa phương bắt đầu nảy sinh ý tưởng liên kết các chính sách với nhau để vùng biên giới, vùng giao thoa giữa các địa phương sẽ tạo thành vùng để cùng phát triển.
KTS Thái Linh cho biết, khi triển khai dự án, các chủ đầu tư tư nhân rất có ý thức khảo sát thị trường về loại hình sản phẩm nhà ở. Tuy nhiên, Nhà nước chưa quan tâm đến điều này dẫn đến các chính sách về tốc độ phát triển, quy hoạch phát triển, mô hình nhà ở chưa bám sát thực tế. Ngoài ra, việc phát triển nhà ở tại các khu vực liên vùng cần gắn với hệ thống giao thông liên vùng.
“Nhiều nhà đầu tư đề xuất dự án gắn với các nút giao thông Vành đai 3, Vành đai 4, với các điểm giao cắt giữa các trục đường có lưu lượng giao thông mạnh, hoặc với hệ thống đường sắt đô thị, đường sắt liên vùng. Theo một hệ thống như vậy, nhà ở xã hội sẽ gắn với những tiện ích rất tốt”, KTS. Thái Linh đưa ra khuyến nghị.
KTS Thái Linh – chuyên gia đến từ Viện Quy hoạch Xây dựng Miền Nam.
Theo tính toán của nhóm tác giả Trung tâm Mô phỏng và Dự báo kinh tế – xã hội, thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, đến năm 2030, nhu cầu nhà ở xã hội tại TP.HCM sẽ đạt gần 58.000 căn hộ. Khi đó, dự án đường vành đai 3, 4 kết nối TP.HCM với các tỉnh miền Đông, miền Tây sẽ thúc đẩy các dự án nhà ở xã hội phát triển tại các tỉnh trong khu vực. Bài toán khoảng cách đi lại giữa các tỉnh và TP.HCM sẽ được thu hẹp.
Bà Nguyễn Anh Đào – thành viên nhóm tác giả cho biết, yếu tố liên kết vùng sẽ được đặt ở vị trí quan trọng trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội cho người dân lao động tại TP.HCM trong thời gian tới. Đề xuất giải pháp, bà Đào cho rằng TP.HCM và các tỉnh trong khu vực cần phối hợp để có chính sách thu hút đầu tư vào nhà ở xã hội. Vì khi lựa chọn nhà ở, người ta quan tâm đến giá cả và khoảng cách từ nhà đến nơi làm việc. Nếu giải quyết được vấn đề về thời gian di chuyển thì việc phát triển NƠXH tại các tỉnh lân cận sẽ là xu hướng tất yếu trong thời gian tới.
Theo các chuyên gia, việc thu hút đầu tư nhà ở xã hội vào các tỉnh trong vùng còn giúp các địa phương này phát triển kinh tế – xã hội. Điều này sẽ hỗ trợ đối ứng cho TP.HCM, bởi khi các địa phương lân cận phát triển sẽ có sự hỗ trợ đáng kể trong quá trình phát triển chung của cả vùng, trong đó có giải quyết vấn đề nhà ở./.
