Críomhthann McCarthy, 32 tuổi, một công nhân trẻ ở Ireland, cho biết anh và bạn gái đã dành dụm tiền suốt 2 năm qua để cố gắng mua một căn nhà. “Chúng tôi đang chạy đua với lạm phát giá nhà, và chúng tôi không có đủ tiền tiết kiệm để mua nhà,” McCarthy nói. Mọi thứ dường như vô vọng đối với chúng tôi.”
Nhà cho thuê hoặc mua … không
Ireland là đất nước mà hầu như ai cũng có nhà riêng và bất động sản đã biến 1 trong 8 hộ gia đình ở nơi này trở thành triệu phú. Tuy nhiên, giá bất động sản tăng chóng mặt đã khiến việc sở hữu nhà trở nên xa tầm với của nhiều người. Ireland đã chứng kiến giá nhà tăng chóng mặt trong 5 năm qua – chỉ hơn một thập kỷ sau chu kỳ bùng nổ và phá sản gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế.
Tuy nhiên, không giống như các thị trường bất động sản toàn cầu khác đang đối mặt với xu hướng “hạ nhiệt” vì lãi suất cao và suy thoái kinh tế, sự bùng nổ ở Ireland vẫn chưa có dấu hiệu chững lại. Đất nước này vẫn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhà ở, khiến giá cả tăng cao cho dù đó là nhà để mua hay thuê.
Críomhthann McCarthy và bạn gái.
Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia Ireland, giá nhà trên toàn quốc đã tăng gần 10% trong năm tính đến tháng 10, chỉ thấp hơn 1 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái tính đến tháng 9. Giá trung bình của một bất động sản năm nay là 300.000 euro (khoảng 7,5 tỷ đồng). Tại các khu vực phía Tây, giá nhà đã tăng hơn 16% và trên toàn quốc là 130% kể từ đầu năm 2013.
Theo Ronan Lyons, giáo sư và chuyên gia về nhà ở tại Trinity College Dublin, Ireland cũng đã chứng kiến ”sự sụt giảm bất thường về nguồn cung nhà cho thuê” trong 18 tháng qua. Ông nhận thấy chỉ có 495 căn nhà cho thuê ở Dublin vào ngày 1 tháng 7 và 35.000 căn nhà trên toàn quốc – một nửa của năm 2016.
Giá nhà cho thuê trung bình ở Ireland tăng 14,1% trong quý 3 năm nay so với cùng kỳ năm 2021, mức tăng cao nhất kể từ khi trang web bất động sản Daft.ie theo dõi vào năm 2005.
Số nhà trên 1.000 dân của các nước EU.
Chính phủ cho biết việc triển khai chương trình xây dựng nhà ở trị giá 4 tỷ euro/năm vào năm 2021 đang dần có hiệu quả và chắc chắn sẽ vượt mục tiêu của năm nay.
Nhưng số liệu dân số cho thấy Ireland cần phải tích cực hơn. Dân số của đất nước đã tăng lên 5,1 triệu người – mức cao nhất kể từ năm 1841 và tăng 7,6% so với kết quả của cuộc điều tra dân số gần đây nhất vào năm 2016. Ngoài ra, Ireland cũng dễ tiếp thu hơn. 62.000 người tị nạn từ Ukraine.
Lyons cho biết số liệu điều tra dân số sơ bộ năm 2022 cho thấy nhu cầu nhà ở trong ba thập kỷ tới có thể nằm trong khoảng 42.000 đến 62.000 căn nhà mỗi năm.
Do đó, rất có thể Ireland sẽ có cả một thế hệ không đủ tiền để sở hữu một ngôi nhà và phải thuê những ngôi nhà đắt đỏ. Theo số liệu chính thức, Ireland có 11.397 người sống trong nhà tạm trong tháng 10, nhưng con số đó không bao gồm những người vô gia cư nằm trên vỉa hè hoặc ghế đá công viên.
Nhà ở vẫn là vấn đề đau đầu đối với chính quyền Ireland khi hoạt động cho vay bất động sản đã thúc đẩy thời kỳ “Con hổ Celtic” – thời kỳ tăng trưởng nhanh kể từ giữa những năm 1990. Nhưng, sau đó hơn một thập kỷ, toàn bộ nền kinh tế sụp đổ và IMF và EU đã phải đưa ra gói cứu trợ 67,5 tỷ euro vào năm 2010.
Trong khi đó, tình trạng thiếu nhà ở đang tạo ra một “vết nứt” mới cho Ireland. Cứ 10 người trẻ thì có 7 người cân nhắc chuyển ra nước ngoài vì họ không có đủ tiền để mua hoặc thậm chí thuê nhà. Đây là điều kỳ quặc ở một trong những quốc gia được coi là tương đối giàu có ở EU.
Stevie Wilson – nghệ sĩ 23 tuổi, đang cân nhắc chuyển đến sống ở Tây Ban Nha vì thế hệ của cô quá khó để tìm được những ngôi nhà “vừa túi tiền”. Theo chị, chỉ khi sinh sống ở nước khác mới có hy vọng sở hữu nhà riêng.
Mầm mống khủng hoảng
Ireland đã đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực xây dựng nhà ở. Khi cuộc khủng hoảng bất động sản năm 2008 xảy ra, quốc gia này vẫn có tỷ lệ hoàn thành nhà ở cao nhất trong số 19 quốc gia EU.
Trong những thập kỷ đầu tiên khi Nhà nước Tự do Ireland được thành lập vào năm 1922, chính phủ đã cung cấp 112.144 căn nhà ở xã hội từ đầu những năm 1930 đến giữa những năm 1950. Tuy nhiên, nguyên nhân là do khủng hoảng. Nhà ở hiện nay có từ quyết định bán nhà ở xã hội cho người thuê, nhưng không bù trừ số tiền tương ứng.
Giá nhà ở Ireland so với mức trung bình của OECD (nghìn euro).
Dara Turbull, giám đốc nghiên cứu tại Housing Europe, cho biết khoảng một phần ba tổng số nhà ở xã hội ở Ireland hiện thuộc sở hữu tư nhân.
Michelle Norris, chuyên gia bất động sản kiêm giáo sư chính sách xã hội tại Đại học College Dublin, cho rằng trước những năm 1970, Ireland không có nhiều cơ hội phát triển bất động sản tư nhân do chủ yếu vẫn do nhà nước quản lý. cái này. Tuy nhiên, việc huy động vốn từ thị trường tư nhân đã có hiệu quả mạnh mẽ trong việc tạo ra nguồn cung, được thúc đẩy bởi hoạt động cho vay của ngân hàng và các cơ chế quản lý khá lỏng lẻo.
Sản lượng nhà ở Ireland tăng 177% từ năm 1996 đến 2006 và giá nhà cũng tăng gần 300%. Thời kỳ “Con hổ Celtic” được thúc đẩy bởi hoạt động cho vay sôi nổi và đà tăng của thị trường bất động sản.
Vào thời kỳ “hoàng kim” của mình, Ireland xây dựng khoảng 90.000 ngôi nhà mỗi năm. Nhưng trong thời kỳ thắt lưng buộc bụng sau đó, việc xây dựng nhà ở xã hội đã giảm 90% xuống dưới 760 căn trong năm 2013 và 2014, so với 8.763 căn trong năm 2007.
Để giải quyết tình trạng này, từ năm 2000, chính phủ Ireland đã yêu cầu các dự án phát triển bất động sản tư nhân phải xây dựng thêm 20% nhà ở xã hội. Tuy nhiên, các chủ đầu tư không muốn xây thêm NƠXH vì khả năng sinh lời kém, nguồn cung nhà ở cũng giảm.
Theo Rory Hearne, giảng viên về chính sách xã hội tại Đại học Maynooth, “một phần ba số người đang thuê nhà ở thuộc sở hữu tư nhân nên sống trong nhà ở xã hội và được trợ cấp. Điều này đã giúp các chủ nhà tư nhân ‘bỏ túi’ 1 tỷ euro mỗi năm.”
Trong khi đó, quy định lỏng lẻo đối với thị trường lưu trú ngắn hạn cũng là một vấn đề khác, ông nói thêm. Airbnb ở Ireland có hơn 15.000 tài sản được liệt kê, gấp hơn 10 lần số lượng tài sản cho thuê dài hạn hiện có.
Mới đây, mạng xã hội tràn ngập hình ảnh hàng dài người xếp hàng tìm thuê nhà trên một con phố ở Dublin, bất chấp giá đắt và nguồn cung khan hiếm.
Sian Ní Mhuirí và nhiều người khác đang xếp hàng thuê nhà.
Từ năm 2010 đến quý 2 năm 2022, giá thuê nhà ở Ireland đã tăng 82%, vượt xa mức trung bình 18% của EU, theo nhóm vận động hành lang của Liên đoàn Ngân hàng và Thanh toán Ireland.
Sian Ní Mhuirí, 33 tuổi, người kiếm được mức lương trên mức trung bình trong ngành hoạt hình dành cho trẻ em, cho biết: “Ý tưởng về nhà ở xã hội giá cả phải chăng là điều không tưởng. Bất động sản đã trở thành một kênh đầu cơ chứ không chỉ là tài sản.”
Tham khảo FT
